De gemeente Losser voert samen met provincie, waterschap Vechtstromen en diverse stakeholders een bijzonder project uit, waarbij een verbinding wordt gemaakt tussen een uniek Rijksmonument, natuurherstel en klimaatadaptatie. Losser is gelegen in het prachtige stuwwallandschap van Noordoost-Twente. Deze geografische ligging bood vroeger de ideale condities om textiel te bleken op de zogenoemde bleekvelden. Door deze bleekvelden samen met diverse beken in ere te herstellen, krijgt de omgeving op velerlei vlakken een enorme boost.
Op de stuwwallen infiltreert het hemelwater om vervolgens uit lagergelegen bronnen als schoon kwelwater aan de oppervlakte te komen. Dit water stroomt via kleine beekjes richting de rivier Dinkel en leende zich perfect voor het gebruik op bleekvelden. Het geweven linnen werd dan op grote grasvelden gelegd en door de combinatie van zon en besprenkeling met water, kreeg het linnen een heldere witte kleur.
Teneinde de huidige wateroverlast en droogteproblematiek in dit gebied op te lossen en tegelijkertijd een flinke bijdrage te leveren op het gebied van klimaatadaptatie, leefbaarheid en cultuurhistorische beleving, is het plan ‘Beken & Bleken van Losser’ ontwikkeld. Arend ten Barge is als projectleider betrokken bij zowel de initiatief- als uitvoeringsfase van dit project. “Het is een veelomvattend project. De historische Dorpsbleek wordt hersteld, evenals beken die van oudsher door Losser lopen, maar ooit werden overkluisd. Omdat historisch herstel wordt ingezet om deze doelen te behalen, hebben we hiervoor een bijdrage “Erfgoed Deal” ontvangen.
Droogteproblematiek en wateroverlast
Het gebied bevindt zich in het stroomgebied van de Dinkel. De rivier en de natuur aan de oevers vormen, samen met de zijbeken, het Natura 2000-gebied Dinkeldal. Hier treffen we nog alluviale bossen aan, de laatste stroomdalgraslanden van Nederland en kleurrijke Dinkelweiden. In dit landschap zijn unieke planten te vinden, zoals de zeldzame steenanjer. Het gebied is echter ook gevoelig voor klimaatontwikkelingen. De droogteproblematiek leidt onder andere tot vissterfte, teruglopende waterkwaliteit en een achteruitgang van de natuur. “Om het tij te keren, worden de beken hersteld. Enerzijds door uitbaggering en het terugbrengen van de oorspronkelijke meanderende vorm. Anderzijds door ondergrondse beken waar mogelijk bovengronds te brengen. Ook wordt er zoveel mogelijk hemelwater van het riool afgekoppeld.”
‘Veel aandacht voor de natuur met een prachtige knipoog naar het verleden’
Natuurgebied Welp bestaat uit een draslandschap waardoor er specifieke en zeldzame plantengroei voorkomt. Ook vormt het een verblijfs-, broed-, en foerageergebied voor weidevogels. Om de Welp in periodes van aanhoudende droogte van voldoende water te voorzien, wordt een voorziening gemaakt in de vorm van een klepduiker, zodat vallend en instromend hemelwater in dit gebied langer wordt vastgehouden. Bij elke fase van het project is veel aandacht voor de natuur. “Zo houden we het gras op de bleekvelden kort, maar wordt de biodiversiteit toch gestimuleerd door het speciale zaadmengsel ‘Nectar onder het maaimes’ toe te passen.”
Zwembad
Tevens wordt er een koppeling gemaakt met de energietransitie via de noodzakelijke vervanging van de installaties van het plaatselijke zwembad. Het zwembad wordt gasloos gemaakt door het te verwarmen via aquathermie. Vanaf de rioolwaterzuivering wordt een deel van het warme, gezuiverde water, dat nu nog rechtstreeks naar de Dinkel stroomt, naar het zwembad geleid en zal via een warmtewisselaar zorgen voor verwarming. “Dat scheelt 100.000 kuub gas per jaar en de nodige CO2-uitstoot. We pompen het water vervolgens via een aan te leggen retourleiding naar de Dorpsbleek, zodat deze tijdens langdurige droogte niet langer droogvalt. Om zuurstof aan het water toe te voegen, laten we dit kabbelend verlopen door middel van een waterkunstwerk. Dit kunstwerk heeft de vorm van een wasbord, opnieuw een prachtige knipoog naar het verleden,” glimlacht Ten Barge.
Dit artikel verscheen eerder in het vakblad Greenpro – 3e editie 2024 – eigendom van de Louwers Mediagroep
