Nieuws & Agenda
De imposante scheidsrechter carrière van Lossernaar Jaap Uilenberg
Jaap Uilenberg, geboren en getogen in Enschede verhuisde na zijn huwelijk met Hilda Busschers in 1988 naar de Mozartstraat in Losser.
Jarenlang woonde Jaap in ons mooie dorp tot hij enkele jaren geleden weer terugkeerde naar Enschede. Maar binnenkort wil hij weer inwoner worden van Losser, het dorp waar hij nog zoveel vrienden en familie heeft.
40 jaar actief in het betaalde voetbal
Het is precies 40 jaar geleden dat Uilenberg als scheidsrechter begon in het betaalde voetbal. We zijn benieuwd hoe het zo allemaal is ontstaan.
Jaap: “Ik was een aardige linksbuiten bij Sportclub Enschede die nogal regelmatig in de clinch lag met scheidsrechters, zodanig veel dat een bekende scheidsrechter mij adviseerde het zelf maar te gaan doen. Toen ik behoorlijk geblesseerd werd en het voetballen kon vergeten, heb ik de handschoen opgepakt en ben gaan fluiten”.
Na de amateurloopbaan floot je in 1981 je eerste wedstrijd in het betaalde voetbal
“Ja, dat was de wedstrijd tussen Eindhoven en Heerenveen in de toenmalige eerste divisie. Dat debuut duurde echter maar kort, omdat het toenmalige hoofd van de scheidsrechtercommissie Jacques D’Ancona mij niet goed genoeg vond en zijn protegé Roelof Luinge naar voren schoof. Maar een jaar later kreeg ik opnieuw de kans en ben nooit meer van het toneel verdwenen”.
Je kwam zelfs in 1985 op de internationale lijst
“Op zich was dat ook opmerkelijk omdat dezelfde mensen die mij eerst ongeschikt vonden me nu voordroegen bij de UEFA als internationaal arbiter. Ik was toen al 31 jaar en dat was best wel oud. Tegenwoordig stromen de jonge goede scheidsrechters veel sneller door”.
Wat was het hoogtepunt in je carrière
“ Behalve dat ik 10 keer Ajax-Feijenoord heb gefloten, was natuurlijk de halve finale in de UEFA-cup tussen Paris Saint Germain en Juventus en de halve finale van de Europacup II tussen Arsenal en Sampdoria het hoogtepunt uit mijn carrière. Dat waren geweldige wedstrijden”.
Toch ben je nooit actief geweest op een EK of WK
“Nee, en dat vind ik nog steeds mijn grootste teleurstelling en frustratie uit mijn loopbaan. Bij het WK van 1990 stond ik als nummer 2 van Nederland op de UEFA-ranking. John Blankenstein was nummer 1 en zou op het WK gaan fluiten. Maar toen de geaardheid van John bekend werd, was dat toen voor de FIFA de reden om hem te vervangen. Normaal gesproken had ik die plaats ingenomen, maar de KNVB besloot toen, naar mijn mening volkomen terecht, om dan maar helemaal geen Nederlandse scheidsrechter af te vaardigen. Vier jaar later was ik de nummer 1 van Nederland en de nummer 5 van de wereldranglijst van de FIFA. Ik had absoluut recht op een plek op het WK, maar het Nederlandse lid van de Europese scheidsrechterscommissie, Leo van der Kroft, zette zijn schoonzoon Mario van der Ende bovenaan de lijst en dat betekende voor mij weer geen WK. Dat voel ik nog steeds als groot onrecht. Twee jaar later was ik voor het EK “te oud”.
Je hebt ervoor gezorgd dat de leeftijdgrens voor scheidsrechters werd afgeschaft.
“ Ik vind dat leeftijd geen rol mag spelen bij het aanstellen van scheidsrechters. In mijn tijd wilde Henk Kessler, destijds directeur van de KNVB, mij dwingen om met fluiten te stoppen vanwege mijn leeftijd. Samen met anderen hebben we de rechter gevraagd uitspraak te doen over deze zaak en die hebben we gewonnen, mede omdat eenzelfde actie van Martinair piloten ook al tot een zelfde uitspraak had geleid. Je mag dan ook zeggen dat die uitspraak baanbrekend is geweest voor de huidige stand van zaken”.
Hoe ging je om met druk, spanning, bedreigingen of intimidaties
“Er staat soms heel veel druk op een wedstrijd, zoals bij de wedstrijd Feijenoord-Ajax in 1996. Op weg naar de Kuip werd de Ajax spelersbus bekogeld en vernield. Enkele spelers van Ajax werden daarbij licht gewond. De wedstrijd begon door alle schermutselingen een half uur te laat ,er zaten 60.000 man op de tribune en de spanning was te snijden. In die wedstrijd gaf ik binnen een minuut een penalty aan Ajax en daarna binnen 10 minuten nog twee strafschoppen voor elk ploeg een. Patrick Kluivert schoot hoog over en het stadion ging enorm te keer. Dan moet je aardig stress bestendig zijn om de boel in de hand te houden en je niet te laten intimideren. De wedstrijd eindigde uiteindelijk in 2-2 “
Zie hier de beelden van deze wedstrijd:
Meest indrukwekkende belevenis
“Dat was ongetwijfeld de wedstrijd om de Golf-cup in Koeweit tussen het gastland en Irak. Ik hoorde ’s morgens dat ik die wedstrijd toegewezen had gekregen en vanaf dat moment zijn we de hele dag omringd door militairen. Zelfs in onze kleedkamer stonden militairen te posten en werden wij gefouilleerd en werden alle tassen en koffers uitgepakt. Later hoorden wij dat de suite van de Emir van Koeweit zich boven onze kleedkamer bevond. Een dag na de wedstrijd werden we door de Emir in zijn paleis ontvangen en dat was een onvergetelijk gebeurtenis. Zoveel luxe en rijkdom had ik nog nooit gezien. Drie maanden later brak de oorlog uit tussen die twee landen”.
Grootste beproeving bij bedreiging publiek
“Afgezien van de supportersrellen in die tijd, kan ik mij nog een wedstrijd herinneren tussen WKE en de Treffers. De wedstrijd werd gespeeld op het terrein van Rohda Raalte en ik was toen nog een jonge scheidsrechter . Een zeer beladen wedstrijd want WKE (Woonwagen Kamp Emmen) mocht niet verliezen want dan zouden ze degraderen. De wedstrijd was in een eerder stadium gestaakt en er moesten nog 30 minuten uitgespeeld worden. En na vijf minuten gaf ik een penalty tegen WKE. Ik stond bij die beslissing op de penaltystip en een minuut later op de middellijn omdat ik van alle kanten werd weggeduwd. Er volgde een enorme consternatie op de tribunes, want het hele woonwagenkamp zat er. De penalty werd overigens gemist. Naderhand werd ik gebeld door de secretaris van WKE die zijn waardering uitsprak voor mijn beslissing, want hij had nooit gedacht dat zo’n jonge scheidsrechter een strafschop tegen WKE durfde te geven in zo’n beladen duel. Later werd ik door WKE uitgenodigd om de openingswedstrijd voor het nieuwe seizoen tegen het Roemeense Olympische elftal te fluiten. Het werd een mooie dag daar in Emmen.
Je bent ook nog een tijdje technisch directeur bij FC Twente geweest
Ja, na de wedstrijd RKC-NAC, ben ik met onmiddellijke ingang als scheidsrechter gestopt en kon ik aan de slag als technisch directeur van FC Twente met Fred Rutten als trainer. Dat was in 2001. Daar was het moeilijk werken te meer omdat ik totaal geen ervaring had op dat gebied. Toch was het een succesvolle periode met de bekerwinst op PSV als hoogtepunt. Ik vond het heel jammer dat Fred toen bij Twente vertrok. Even later kreeg ik van de KNVB een uitnodiging om de plaats van John Blankenstein als scheidsrechter baas van de KNVB in te nemen. Die functie heb ik per 1 juli 2002 aanvaard, waarna ik in 2004 toetrad tot de UEFA scheidsrechter commissie. En dat heb ik tot 2019 gedaan.
Turkije was opeens een onverwachte uitdaging
“Het was een volkomen onverwachte invitatie toen de Turkse voetbalbond mij vroeg om daar een scheidsrechter opleiding te verzorgen. Ik ben hierop ingegaan en heb die job tot 2016 vervuld. Dat betekende wel dat ik elke maand zo’n 8 tot 10 dagen in Turkije bivakkeerde. En nu in 2019 belde ze weer. Of ik nog beschikbaar was. En die uitdaging heb ik toch weer aangenomen en zal ik tot 31 mei 2022 bij hen in dienst blijven”.
Als coach van Björn Kuipers, Danny Makkelie en de Turkse scheidsrechter Cakir heb je het toch aardig gedaan
“Ik ben trots op die mannen. Ze hebben alle drie de internationale top bereikt, met Björn Kuipers natuurlijk als uitschieter. Björn was een manager in het veld, een persoonlijkheid met veel krediet bij de topspelers. Het had maar weinig gescheeld of deze drie arbiters hadden de twee halve finales en de finale bij het laatste EK hadden gefloten. Uiteindelijk kreeg Björn de finale en Danny een halve finale. Maar trots was ik wel op ons team. Zeker op Björn die daarna zijn afscheid aankondigde.
Om eens een goed beeld te krijgen van scheidsrechter/coach Jaap Uilenberg had ik in Oldenzaal een interview met topscheidsrechter Björn Kuipers.
Op mijn vraag wat Jaap Uilenberg heeft betekend voor de carrière van Björn Kuipers, was hij heel duidelijk: “
“Mijn connecties met Jaap zijn heel belangrijk geweest voor mijn carrière. In mijn beginperiode was Jaap de baas van de scheidsrechters en in die tijd promoveerde ik van de B-naar de A-lijst. Later werd ik door Jaap in 2006 gepromoveerd naar de internationale lijst. Vanaf dat moment werd hij mijn coach. Hij was altijd heel direct, streng en kritisch en was nooit helemaal tevreden. Dat alles heeft mij heel sterk gemaakt. Ik heb ontzettend veel te danken aan Jaap. Ik vraag mezelf zelfs af, dat wanneer Jaap er niet geweest zou zijn, ik wel ooit wel topscheidsrechter geworden zou zijn. Jaap had oog voor talent en had doorzettingsvermogen en die eigenschap heeft mij en ook Danny Makkelie geen windeieren gelegd. Dat was het grote voorbeeld van iemand die zelf op het veld heeft gestaan en weet wat toparbitrage van je verlangt. Kortom een “klassekearl”.
Naast de 385 wedstrijden in het betaalde voetbal was Jaap daarna ook nog rapporteur bij 250 internationale wedstrijden waaronder enkele Champions League finales. Kortom, Jaap Uilenberg: een voetbal dier in hart en nieren.
Binnenkort is Jaap ook langs de lijn te zien als hij zijn kleinzoon in Losser ziet voetballen.
Dus scheidsrechters, wees op je hoede!
Jaap Uilenberg, geboren en getogen in Enschede verhuisde na zijn huwelijk met Hilda Busschers in 1988 naar de Mozartstraat in Losser.
Jarenlang woonde Jaap in ons mooie dorp tot hij enkele jaren geleden weer terugkeerde naar Enschede. Maar binnenkort wil hij weer inwoner worden van Losser, het dorp waar hij nog zoveel vrienden en familie heeft.
40 jaar actief in het betaalde voetbal
Het is precies 40 jaar geleden dat Uilenberg als scheidsrechter begon in het betaalde voetbal. We zijn benieuwd hoe het zo allemaal is ontstaan.
Jaap: “Ik was een aardige linksbuiten bij Sportclub Enschede die nogal regelmatig in de clinch lag met scheidsrechters, zodanig veel dat een bekende scheidsrechter mij adviseerde het zelf maar te gaan doen. Toen ik behoorlijk geblesseerd werd en het voetballen kon vergeten, heb ik de handschoen opgepakt en ben gaan fluiten”.
Na de amateurloopbaan floot je in 1981 je eerste wedstrijd in het betaalde voetbal
“Ja, dat was de wedstrijd tussen Eindhoven en Heerenveen in de toenmalige eerste divisie. Dat debuut duurde echter maar kort, omdat het toenmalige hoofd van de scheidsrechtercommissie Jacques D’Ancona mij niet goed genoeg vond en zijn protegé Roelof Luinge naar voren schoof. Maar een jaar later kreeg ik opnieuw de kans en ben nooit meer van het toneel verdwenen”.
Je kwam zelfs in 1985 op de internationale lijst
“Op zich was dat ook opmerkelijk omdat dezelfde mensen die mij eerst ongeschikt vonden me nu voordroegen bij de UEFA als internationaal arbiter. Ik was toen al 31 jaar en dat was best wel oud. Tegenwoordig stromen de jonge goede scheidsrechters veel sneller door”.
Wat was het hoogtepunt in je carrière
“ Behalve dat ik 10 keer Ajax-Feijenoord heb gefloten, was natuurlijk de halve finale in de UEFA-cup tussen Paris Saint Germain en Juventus en de halve finale van de Europacup II tussen Arsenal en Sampdoria het hoogtepunt uit mijn carrière. Dat waren geweldige wedstrijden”.
Toch ben je nooit actief geweest op een EK of WK
“Nee, en dat vind ik nog steeds mijn grootste teleurstelling en frustratie uit mijn loopbaan. Bij het WK van 1990 stond ik als nummer 2 van Nederland op de UEFA-ranking. John Blankenstein was nummer 1 en zou op het WK gaan fluiten. Maar toen de geaardheid van John bekend werd, was dat toen voor de FIFA de reden om hem te vervangen. Normaal gesproken had ik die plaats ingenomen, maar de KNVB besloot toen, naar mijn mening volkomen terecht, om dan maar helemaal geen Nederlandse scheidsrechter af te vaardigen. Vier jaar later was ik de nummer 1 van Nederland en de nummer 5 van de wereldranglijst van de FIFA. Ik had absoluut recht op een plek op het WK, maar het Nederlandse lid van de Europese scheidsrechterscommissie, Leo van der Kroft, zette zijn schoonzoon Mario van der Ende bovenaan de lijst en dat betekende voor mij weer geen WK. Dat voel ik nog steeds als groot onrecht. Twee jaar later was ik voor het EK “te oud”.
Je hebt ervoor gezorgd dat de leeftijdgrens voor scheidsrechters werd afgeschaft.
“ Ik vind dat leeftijd geen rol mag spelen bij het aanstellen van scheidsrechters. In mijn tijd wilde Henk Kessler, destijds directeur van de KNVB, mij dwingen om met fluiten te stoppen vanwege mijn leeftijd. Samen met anderen hebben we de rechter gevraagd uitspraak te doen over deze zaak en die hebben we gewonnen, mede omdat eenzelfde actie van Martinair piloten ook al tot een zelfde uitspraak had geleid. Je mag dan ook zeggen dat die uitspraak baanbrekend is geweest voor de huidige stand van zaken”.
Hoe ging je om met druk, spanning, bedreigingen of intimidaties
“Er staat soms heel veel druk op een wedstrijd, zoals bij de wedstrijd Feijenoord-Ajax in 1996. Op weg naar de Kuip werd de Ajax spelersbus bekogeld en vernield. Enkele spelers van Ajax werden daarbij licht gewond. De wedstrijd begon door alle schermutselingen een half uur te laat ,er zaten 60.000 man op de tribune en de spanning was te snijden. In die wedstrijd gaf ik binnen een minuut een penalty aan Ajax en daarna binnen 10 minuten nog twee strafschoppen voor elk ploeg een. Patrick Kluivert schoot hoog over en het stadion ging enorm te keer. Dan moet je aardig stress bestendig zijn om de boel in de hand te houden en je niet te laten intimideren. De wedstrijd eindigde uiteindelijk in 2-2 “
Zie hier de beelden van deze wedstrijd:
Meest indrukwekkende belevenis
“Dat was ongetwijfeld de wedstrijd om de Golf-cup in Koeweit tussen het gastland en Irak. Ik hoorde ’s morgens dat ik die wedstrijd toegewezen had gekregen en vanaf dat moment zijn we de hele dag omringd door militairen. Zelfs in onze kleedkamer stonden militairen te posten en werden wij gefouilleerd en werden alle tassen en koffers uitgepakt. Later hoorden wij dat de suite van de Emir van Koeweit zich boven onze kleedkamer bevond. Een dag na de wedstrijd werden we door de Emir in zijn paleis ontvangen en dat was een onvergetelijk gebeurtenis. Zoveel luxe en rijkdom had ik nog nooit gezien. Drie maanden later brak de oorlog uit tussen die twee landen”.
Grootste beproeving bij bedreiging publiek
“Afgezien van de supportersrellen in die tijd, kan ik mij nog een wedstrijd herinneren tussen WKE en de Treffers. De wedstrijd werd gespeeld op het terrein van Rohda Raalte en ik was toen nog een jonge scheidsrechter . Een zeer beladen wedstrijd want WKE (Woonwagen Kamp Emmen) mocht niet verliezen want dan zouden ze degraderen. De wedstrijd was in een eerder stadium gestaakt en er moesten nog 30 minuten uitgespeeld worden. En na vijf minuten gaf ik een penalty tegen WKE. Ik stond bij die beslissing op de penaltystip en een minuut later op de middellijn omdat ik van alle kanten werd weggeduwd. Er volgde een enorme consternatie op de tribunes, want het hele woonwagenkamp zat er. De penalty werd overigens gemist. Naderhand werd ik gebeld door de secretaris van WKE die zijn waardering uitsprak voor mijn beslissing, want hij had nooit gedacht dat zo’n jonge scheidsrechter een strafschop tegen WKE durfde te geven in zo’n beladen duel. Later werd ik door WKE uitgenodigd om de openingswedstrijd voor het nieuwe seizoen tegen het Roemeense Olympische elftal te fluiten. Het werd een mooie dag daar in Emmen.
Je bent ook nog een tijdje technisch directeur bij FC Twente geweest
Ja, na de wedstrijd RKC-NAC, ben ik met onmiddellijke ingang als scheidsrechter gestopt en kon ik aan de slag als technisch directeur van FC Twente met Fred Rutten als trainer. Dat was in 2001. Daar was het moeilijk werken te meer omdat ik totaal geen ervaring had op dat gebied. Toch was het een succesvolle periode met de bekerwinst op PSV als hoogtepunt. Ik vond het heel jammer dat Fred toen bij Twente vertrok. Even later kreeg ik van de KNVB een uitnodiging om de plaats van John Blankenstein als scheidsrechter baas van de KNVB in te nemen. Die functie heb ik per 1 juli 2002 aanvaard, waarna ik in 2004 toetrad tot de UEFA scheidsrechter commissie. En dat heb ik tot 2019 gedaan.
Turkije was opeens een onverwachte uitdaging
“Het was een volkomen onverwachte invitatie toen de Turkse voetbalbond mij vroeg om daar een scheidsrechter opleiding te verzorgen. Ik ben hierop ingegaan en heb die job tot 2016 vervuld. Dat betekende wel dat ik elke maand zo’n 8 tot 10 dagen in Turkije bivakkeerde. En nu in 2019 belde ze weer. Of ik nog beschikbaar was. En die uitdaging heb ik toch weer aangenomen en zal ik tot 31 mei 2022 bij hen in dienst blijven”.
Als coach van Björn Kuipers, Danny Makkelie en de Turkse scheidsrechter Cakir heb je het toch aardig gedaan
“Ik ben trots op die mannen. Ze hebben alle drie de internationale top bereikt, met Björn Kuipers natuurlijk als uitschieter. Björn was een manager in het veld, een persoonlijkheid met veel krediet bij de topspelers. Het had maar weinig gescheeld of deze drie arbiters hadden de twee halve finales en de finale bij het laatste EK hadden gefloten. Uiteindelijk kreeg Björn de finale en Danny een halve finale. Maar trots was ik wel op ons team. Zeker op Björn die daarna zijn afscheid aankondigde.
Om eens een goed beeld te krijgen van scheidsrechter/coach Jaap Uilenberg had ik in Oldenzaal een interview met topscheidsrechter Björn Kuipers.
Op mijn vraag wat Jaap Uilenberg heeft betekend voor de carrière van Björn Kuipers, was hij heel duidelijk: “
“Mijn connecties met Jaap zijn heel belangrijk geweest voor mijn carrière. In mijn beginperiode was Jaap de baas van de scheidsrechters en in die tijd promoveerde ik van de B-naar de A-lijst. Later werd ik door Jaap in 2006 gepromoveerd naar de internationale lijst. Vanaf dat moment werd hij mijn coach. Hij was altijd heel direct, streng en kritisch en was nooit helemaal tevreden. Dat alles heeft mij heel sterk gemaakt. Ik heb ontzettend veel te danken aan Jaap. Ik vraag mezelf zelfs af, dat wanneer Jaap er niet geweest zou zijn, ik wel ooit wel topscheidsrechter geworden zou zijn. Jaap had oog voor talent en had doorzettingsvermogen en die eigenschap heeft mij en ook Danny Makkelie geen windeieren gelegd. Dat was het grote voorbeeld van iemand die zelf op het veld heeft gestaan en weet wat toparbitrage van je verlangt. Kortom een “klassekearl”.
Naast de 385 wedstrijden in het betaalde voetbal was Jaap daarna ook nog rapporteur bij 250 internationale wedstrijden waaronder enkele Champions League finales. Kortom, Jaap Uilenberg: een voetbal dier in hart en nieren.
Binnenkort is Jaap ook langs de lijn te zien als hij zijn kleinzoon in Losser ziet voetballen.
Dus scheidsrechters, wees op je hoede!
Door: Henri Schuite
