De Twentse taal heeft een unieke plek in Twentse Welle. Niet alleen heeft Twentse Welle een Taalkamer over het Twents en Nedersaksisch, ook is streektaalconsulent Harry Nijhuis aan Twentse Welle verbonden.
De streektaalconsulent van de Twentse Welle heeft als werkzaamheden alles wat met de Twentse taal te maken heeft: “een van de belangrijkste taken van onze streektaalconsulent is het continu onder de aandacht brengen van de Twentse taal. Hij doet dit door het (samen met andere partijen) organiseren van activiteiten met betrekking tot de Twentse taal“.
Zo hield Harry maandagavond 21 maart een lezing bij Grand café Smit in Losser, georganiseerd door de Historische Kring Losser. De titel van de lezing was:
“Döt ’t Twents d’r nog too.”
Voor de ongeveer 75 bezoekers van de lezing in elk geval wel, anders waren ze niet gekomen. Nadat Thea Evers de voorzitter van HKL iedereen, en Harry in het bijzonder, welkom had geheten, stak Harry van wal. In het plat uiteraard. Het Twents is ontstaan nadat de Heliand (Biebel) werd vertaald. De Heliand is een religieus episch gedicht over het leven van Jezus Christus, geschreven in het Oudsaksisch, omstreeks het jaar 825.
De naam Heliand, die overigens pas in 1830 door geleerden aan het gedicht werd toegekend, is Oudsaksisch voor het Duitse en Nederlandse ‘heiland’ of ‘redder’. Het is het enige omvangrijke gedicht dat in het Oudsaksisch is overgeleverd. (Wikipedia).
Hoe belangrijk is het Twents?
Als je iets wilt vertellen aan mensen en ze zoals in het geval van de Heliand wilt bekeren, moet je hun taal spreken. Je brengt een boodschap en je wilt dat ze die verstaan. Dat geldt ook voor het drijven van handel. Het geldt zeker als je een bepaalde identiteit wilt aannemen. Op de vraag of de Twentse taal blijft of gaat verdwijnen, blijft Harry het antwoord schuldig.
Wel zegt hij er van overtuigd te zijn dat het Twents verandert. Bovendien is het Twents per plaats verschillend. Het persoonlijke voornaamwoord jij wordt in Oldenzaal met “doe” aangeduid en in Losser bijvoorbeeld met “joe”. In de ene plaats spreekt men van “hoes” (huis) en de andere weer van “huus”. Er is voor het Twents geen vaststaand woordenboek omdat het overal anders gesproken wordt. Wel is er een standaard waar in aanbevelingen worden gedaan over het gebruik van het Twents.
Twents maakt niet beter maar voelt wel beter.
Omdat heel veel oudere patiënten in de zorg soms enkel de Twents spreken en verstaan komt uit de hoek van de verpleging vaak de vraag bij Harry hoe je hier het beste mee kunt omgaan. Enkele zinnen leren en de patiënten in hun eigen taal aanspreken doet wonderen. Of voorlezen in het Twents. Er zijn veel boeken naar het Twents vertaald. De Bijbel is daar een voorbeeld van.
Maar ook kinderboeken, stripverhalen en andere halen. Hoeveel mooier en zeker vertrouwder klinkt het “Goodgoan tot morg’n” dan “Ik wens u een fijne dag en zie je morgen.”
Heistern Hapschear Klamotten Teumig.
Enkele van de Twentse woorden die deel uitmaakten van de quiz die Harry aan de aanwezigen uitdeelde. Ook het woord astraand kwam hier in voor. Omdat dit woord in Losser niet of nagenoeg niet gebruikt wordt moesten velen het antwoord hier op schuldig blijven. Het betekent brutaal.
Verder gaf Harry aan dat het Twents heel veel overeenkomsten heeft met het Angel Saksisch (Engels). Lutke (Twents) is in ’t Engels little. Noaber is in ’t Engels Neighbour. Knief (mes) is in ’t Engels knife. En zo zijn er veel voorbeelden te noemen.
