Herdenking Jo ter Laak

Op zaterdag 7 september organiseert de Historische Kring Losser de jaarlijkse herdenking van Jo ter Laak. Het is dan 80 jaar geleden dat Jo ter Laak in concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk werd vermoord.

De herdenking vindt plaats bij de voormalige woning van zijn ouders, Hoofdstraat 60 in Overdinkel, en begint om 10.30 uur.

Namens de gemeente Losser zal loco-burgemeester mevr. M. Oosterbroek het woord voeren en bloemen leggen. Ook is er een toespraak door de heer G. van Slageren namens de Historische Kring Losser.

Tevens zullen vertegenwoordigers van het comité veteranen Losser en van de Historische Kring Losser bloemen leggen. De herdenking is openbaar.

Wie was Jo ter Laak.
Hij werd geboren op 23 mei 1913 in Tilburg. Vader is afkomstig uit Losser en is veldwachter. In 1917 verhuist het gezin vanwege heimwee terug naar Losser en in 1928 naar Overdinkel. Vader wordt dan gemeenteveldwachter in Overdinkel.

Jo trad op 18-jarige leeftijd in het voetspoor van zijn vader door dienst te nemen bij het militaire Korps Politietroepen, de latere Koninklijke Marechaussee. Hij volgt de opleiding bij de Depot Compagnie in Nieuwersluis. In 1935 gaat Jo als korporaal naar de Kloosterkazerne in Breda, om het jaar daarop naar Helmond te vertrekken, de standplaats van zijn onderdeel. In de daarna volgende jaren verblijft hij voor korte tijd ook in Wanssum aan de Maas bij Venray en in Haps. Van Jo is ook bekend dat hij op enig moment in deze jaren in Bergen op Zoom heeft gewoond. Op 27 maart 1940 trouwt hij in ’s-Hertogenbosch met Joke van Mierlo. In december 1940 wordt zijn zoontje geboren, dat zijn vader nooit heeft gekend. Als in de loop van 1939-1940 de oorlogsdreiging ook voor Nederland sterk toeneemt, wordt Jo ingedeeld bij de politietroepen die in Fort Ooltgensplaat op Overflakkee een groep “staatsgevaarlijk-geachten” moet bewaken: enkele communisten, NSB’ers en personen die verdacht werden van spionage voor Duitsland maken deel uit van deze groep. Het Duitse leger valt op 10 mei 1940 Nederland binnen; Jo wijkt met zijn onderdeel en de gedetineerden uit naar België en Noord-Frankrijk. Hier heerst een enorme chaos als gevolg van de vluchtelingenstromen vanuit het noorden en de Fransen troepen die in tegengestelde richting de Duitse opmars proberen te vertragen. Na een lange omzwerving door West-Frankrijk bereikt Jo met zijn onderdeel Brest in Bretagne. De gedetineerden hebben ze ergens achtergelaten. Midden juni 1940 vertrekken ze per boot naar Engeland. Jo meldt zich als vrijwilliger voor het uitvoeren van spionageopdrachten in bezet gebied en wordt na opleiding bij de Britse inlichtingendienst MI6 op 1 oktober 1941 gedropt in de omgeving van Assen. Onder de schuilnaam Johannes Vermeulen lukte het Jo enkele maandenlang om inlichtingen te verzamelen en naar Londen te verzenden. Vanaf december 1941 duikt hij onder in Den Haag bij Titia en Dora Gorter, beide actief in de illegaliteit. Op 13 februari 1942 gaat het mis. Die dag doet de Sicherheidsdienst, de SD, een inval bij de dames Gorter. Jo is op dat moment ook aanwezig en wordt ook gearresteerd. Alle drie worden ze overgebracht naar de Oranje gevangenis in Scheveningen.

Jo wordt overbracht naar Haaren, in de omgeving van Tilburg en wordt daar verhoord Na het verhoor wordt hij later doorgezonden naar de gevangenis in Assen en daarna naar Rawicz in Polen. Het verblijf in de gevangenissen duurde twee en een half jaar. Met 46 medegevangenen komt hij op 5 september 1944 vanuit Polen aan in het concentratiekamp Mauthausen. Een concentratiekamp met een zeer streng regime. Gevangenen worden er in het kader van Vernichtung durch Arbeit aan het werk gezet in de nabijgelegen steengroeve, met het doel hen lichamelijk en geestelijk af te breken. Slechts twee dagen wist hij in dit kamp in leven te blijven. Volgens de kampadministratie in Mauthausen werd Jo ter Laak op 7 september 1944, 31 jaar oud, ‘auf der Flucht erschosschen’. Jo ter Laak werd op 14 december 1949 postuum geëerd met de Bronzen Leeuw, een hoge militaire onderscheiding.