Geef me de ruimte (17)

We zien hier een simulatie van een verblijf op Mars in één van de woestijnen te Utah, Verenigde Staten. Deze foto is gemaakt in 2015. Credit: The Mars Society.

Reis naar Mars (2)

In het vorige Blog is duidelijk gebleken dat een reis naar Mars een geweldig grote uitdaging is. Niet alleen technologisch maar met name ten aanzien van de mens. In deze bijdrage wil ik mij voornamelijk richten op het menselijk aspect van een dergelijke onderneming. Zeker niet uitputtend, enkel richtinggevend. 

In de volgende bijdrage(s) besteed ik dan aandacht aan de diverse technische aspecten.

Bij de Apollo vluchten naar de maan, die slechts een week duurden, was alleen de techniek bepalend.De astronauten waren testvliegers die alleen gericht waren op het oplossen van technische problemen. Onderlinge relaties speelden nagenoeg geen rol. Iedereen had een omlijnde taak. Echter bij langdurige verblijven in de Russische Mir en daarna in het International Space Station bleek dat menselijke aspecten steeds belangrijker werden. Er zijn meerdere incidenten bekend die catastrofaal zouden zijn geweest tijdens een reis naar Mars. Kosmonauten (=Russische ruimtevaarders) die 200 dagen lang elkaar vriendschappelijk niet hebben toegesproken! Er wordt zelfs gesproken van een vorm van ‘fysiek’ geweld. Dit soort zaken wordt natuurlijk niet aan de grote klok gehangen. Het zal voor iedereen duidelijk zijn dat een soort dagelijks kuchje op lange termijn gigantisch kan gaan storen. Zeker als dit het geval is in de kleine ruimte van het ruimteschip. Een reis naar Mars duurt al gauw 6 tot 7 maanden.

Selectie van astronauten naar Mars vraagt dan ook een totaal andere werkwijze. Kandidaten moeten van nature blij zijn met het optreden van (technische) problemen, zeer innovatief, maar vooral een positieve opstelling binnen het groepsgebeuren en kwetsbaar te durven zijn. Het groepsgedrag van 33 mijnwerkers in Chili in 2010, die gedurende 69 dagen op 700 meter diepte vast zaten, is een treffend voorbeeld gebleken hoe de mens kan handelen in opperste nood. Wat bleek dat humor een bepalende factor is om te overleven.

Behalve diverse technische aangelegenheden is het langdurig verblijf in een relatief kleine ruimte misschien wel het grootste probleem. Bemanningsleden van het I.S.S hebben aangegeven dat het aanschouwen van de aarde in haar volheid altijd een soort “vertrouwd thuisgevoel” is geweest. Gedurende een reis naar Mars wordt de aarde alsmaar kleiner. Uiteindelijk is de aarde nog slechts een stip. Wat doet zoiets met de mens, in al die maanden? Opgesloten voelen in het vijandige heelal en dan ook nog met zeer weinig bewegingsruimte. Menig psycholoog is dan ook van mening dat dit onoverkomelijk is en dat reizen naar Mars en verder niet tot onze mogelijkheden als mens behoort. Anderen zijn daarentegen van mening dat dergelijke reizen wel kunnen, maar dan onder zeer strenge voorwaarden. Het nieuwe NASA Artemis project waarbij astronauten voor langere tijd naar de maan gaan, is onder ander bedoeld hier veel onderzoek naar te doen. Het Artemis project beoogt binnen een aantal jaren weer astronauten op de maan te zetten. Deze zullen dan niet enkele dagen zoals bij Apollo het geval, maar weken, mogelijk maanden daar doorbrengen. De bedoeling is dat de eerste astronaut een vrouw zal zijn. De huidige planning is het jaar 2024.

De eerste groep van mensen die een reis naar Mars ondernemen, zal een afspiegeling zijn van geslacht, leeftijd en culturele achtergrond. De gedachte is dat hoe groter de verscheidenheid is, des te groter het gemak waarmee problemen kunnen worden opgelost. Dat geldt zeker voor aardse omstandigheden. Algemeen wordt gevonden dat de bemanning van een reis naar Mars moet bestaan over gelijk aantal mannen en vrouwen. 200 dagen in een ruimteschip vraagt natuurlijk om seksueel getinte problemen. Michael Collins, bemanningslid van de eerste bemande maanlanding, opperde decennia terug dat het beter is om getrouwde stellen te kiezen. Tegenwoordig komt men met het tegenargument dat getrouwde stellen ook kunnen gaan scheiden. Hoe groot is dan de ellende met elkaar te moeten leven in zeer beperkte ruimte? Er is wel eens de tip gegeven om een clown mee te nemen op reis naar Mars. Het is altijd prettig als gedurende de lange reis er iemand is die ‘de spanning kan breken’.

Foto: Een mogelijk ontwerp van een verblijfplaats op Mars.

Interviews met mogelijke kandidaten (21- 60 jaar) voor een reis naar Mars leveren verrassende inzichten op.Zij waren allen positief over een groep waarvan de leeftijd uiteen lopen van jong tot oud. Dat elke leeftijd haar voordelen heeft in het overleven in een nieuw en “vijandige” omgeving. Echter ook de keerzijde werd genoemd. In vele opzichten kunnen natuurlijk de voordelen ook als nadelen worden ervaren. Jongeren zijn eerder roekeloos en willen snel een oplossing voor een probleem. Dat kan verkeerd uitpakken. Ouderen daarentegen zijn meer behoudend en trager in het oplossen van problemen dat op haar beurt ook tot risicovolle situaties kan leiden. Ouder worden kan ook een soort last betekenen voor de andere groepsgenoten. Nogmaals we zijn hier niet op aarde maar als groep op Mars of op weg daar naar toe. Het zal duidelijk zijn dat de leeftijdsverschillen tijdens de eerste missies niet ver uit elkaar zullen liggen. Verder kan b.v. het verlies van iemand in een zeer kleine groep een enorm impact hebben, vergeleken met het overlijden op aarde in een grotere sociale kring, zonder afbreuk te willen doen aan het verdriet. Velen zeiden dat ze met de jaren het gemis aan familie en vrienden zeker zullen gaan voelen, vooral in geval van overlijden. Niet een laatste knuffel kunnen geven.

We kunnen twee scenario’s bedenken, namelijk de astronauten die terugkeren, de eerst mogelijke terugkomst is zo’n 2,7 jaar (zie volgende Blog) en die astronauten die zich daar gaan settelen.

Echter voor de groep van mensen die definitief naar Mars gaan geldt natuurlijk ook het aspect van het ouder worden. Wat betekent ouder worden op Mars. Op aarde hebben we daar allemaal een beeld bij. Echter bij de eerste groep van mensen die zich gaan settelen op Mars komt daar een extra dimensie bij. Settelen op Mars mag dan een leven betekenen weg van o.a. aardse misère, oorlogen en ziekten (?), echter op termijn kan het gemis van het hebben van een gezin, kinderen, hond, etc. toch uiteindelijk tot grote problemen leiden. En niet te vergeten dat dierbaren op aarde overlijden. Verder is de verwachte levensverwachting gewoon laag te noemen. Voor de goede orde kan een mens op Mars niet ouder worden dan zestig jaar volgens ESA (European Space Agency) blootstellingsnormen aan straling.

Wat zeker als bijzonder ervaren gaat worden, is dat na elke 780 dagen (synodische periode) nieuwe bewoners op Mars aankomen. Behalve een vergroting van de groep ziet men ook de uitwisseling van ervaringen en de mogelijkheid om ondersteuning te kunnen bieden aan deze nieuwkomers als een zeer prettige aangelegenheid. Naar gelang de tijd verstrijkt zal immers het echte pionierswerk, met vallen en opstaan, steeds minder aan de orde zijn. Zeker is dat je op aarde met pensioen kunt gaan, maar op Mars tot het einde zult moeten werken.

Een geheel andere bijkomstigheid is het handelen van de vluchtleiding hier op aarde. In de beginjaren werden de astronauten onderworpen aan de wil van het vluchtleidingscentrum. Opdracht na opdracht moest door de bemanning worden uitgevoerd. Er zijn verschillende situaties bekend waarbij de astronauten als het ware in staking gingen, Voorbeelden zijn Apollo 7 en Skylab met als vervelend vervolg dat ze niet meer voor vervolgvluchten in aanmerking kwamen. Gewoon onvoorstelbaar. Men vergat gewoon dat astronauten ook mensen waren, die verkouden, vermoeid en gestrest kunnen zijn. Het vluchtleidingscentrum is enkel nog bedoeld als pure ondersteuning

Ik heb gepoogd om in een aantal zinnen de problematiek van de menselijk aspect weer te geven. En dan nog niet eens de aspecten die betrekking hebben op de gezondheid. Stel dat je (ernstig) ziek wordt. Ik gebruik wel eens het voorbeeld van een blindedarmontsteking. Misschien ietwat lachwekkend, maar dit was te voorkomen geweest als deze voorafgaand aan de reis was weggenomen. De boodschap die hierachter schuil gaat is om niet te denken in bestaande patronen, maar compleet andersom.

In het volgende Blog besteed ik aandacht aan de weg er naar toe. Hoe bereik je Mars?