Geef me de ruimte (10)

Het beroemde Redstone Arsenal, het werkveld van Wernher von Braun. Door het maken van deze onschuldige foto (2019) ben ik door de Marachaussee opgepakt, afgevoerd en gedurende meer dan vier uur verhoord. Compleet doorgezaagd. De moeite waard om hier een Blog aan te wijden, enkel om een idee te krijgen hoe het systeem daar werkt.

De Geschiedenis van de Raket (4)

Vervolg op de vorige Bijdrage 9.

Daar waar Korolev na de oorlog aan de slag kon gaan, werd Von Braun en zijn team in alle stilte ondergebracht in de legerbasis, “White Sands Proving Ground” in New Mexico, om verder te werken aan de V-2. Het was veel stilzitten en beperkte vrijheid. Von Braun heeft toentertijd weleens gezegd “We are prisons of peace”.

In 1950 werden von Braun en zijn team overgebracht naar Huntsville Alabama. Vanaf dat moment tot 1960 was hij directeur van het Redstone Arsenal waar hij actief was met de ontwikkeling van ballistische raketten, zoals de Redstone, de Jupiter en de Jupiter-C. In 1960 werden de ruimtevaart-activiteiten een onderdeel van de NASA en zou voortaan het George C. Marshall Space Flight Center gaan heten. Von Braun werd de nieuwe directeur. Hier zou ook de Saturnus-V worden ontwikkeld. Met de Redstone werd Alan Shepard als eerste Amerikaanse astronaut in de ruimte gebracht. De Jupiter-C had daarvoor de eerste Amerikaanse kunstmaan, de Explorer-1 in een baan om de aarde gebracht, als reactie op de lancering van Spoetnik 1 & 2. Vanaf dat moment was zijn naam echt gevestigd.

De ruimterace tussen de beide mogendheden werd inmiddels steeds heftiger. Telkens werden de Amerikanen diep vernederd door de Russen. Wel moet worden opgemerkt dat de publiekelijke openheid van de Amerikanen en de grote geslotenheid van de Russen hier zeker een belangrijke rol hebben gespeeld.

Op een bepaald moment realiseerde president Kennedy zich dat er gehandeld moest worden. Von Braun adviseerde hem om een bemande landing op maan uit te gaan voeren. Immers dit vraagt om een superraket die ook de Russen niet hebben en dus moet worden ontwikkeld. Alleen dan maken we een kans, was de gedachte. Kennedy nam deze gedachte over, hetgeen leidde tot het succesvolle Apollo programma en niet te vergeten de ongelooflijk mooie en krachtige Saturnus V raket. Tot op de dag van vandaag, meer dan 50 jaar later, nog altijd de meest krachtige raket ooit gebouwd, in staat om 130 ton in een baan om de aarde te brengen. De R-7 waarmee zovele Russische successen waren geboekt kon “slechts” 7 ton in een baan om de aarde brengen.

Bezoek van Kennedy aan Huntsville op 11 september 1962. Geheel links Robert Seamans, adjunct NASA. Midden von Braun en rechts Kennedy. Vermeldingswaardig is dat Kennedy bijzonder gesteld was op von Braun. Het voert hier te ver om daar allerlei voorbeelden van te geven. Dat leidde zelfs tot het uitnodigen van Wernher en zijn vrouw Maria op persoonlijke titel voor een receptie op het Witte Huis op 25 november 1963, drie dagen na de moordaanslag!

Als tegenhanger van de Saturnus V ontwikkelde Korolev de N-1 maanraket. Beiden ongeveer 110 meter in lengte. De Saturnus V en de N-1 hadden een grootste doorsnede van resp. 10 en 15 meter. Von Braun koos voor vijf nog verder te ontwikkelen zeer krachtige motoren voor de eerste trap. Korolev koos daarentegen voor een combinatie van 30 kleine en betrouwbare motoren. Dat leidde uiteindelijk tot onoverkomelijke problemen. Vasily Mishin, de opvolger van Korolev noemde het ooit, “de nachtmerrie van een loodgieter”. Al de vier proeflanceringen, waarvan de laatste in 1972, mislukten vrij snel na de lancering. Het maanproject werd daarmee beëindigd. Het is natuurlijk gissen in hoeverre dit ook gebeurd zou zijn als Korolev niet vroegtijdig was gestorven. Opgemerkt moet worden dat al deze informatie pas bekend werd na de val van de Berlijnse Muur in 1989.

Links de N-1 in constructie. Geheel rechts een illustratie van de twee maanraketten. In het midden de raketmotoren van de eerste trap van beide raketten.

Al vrij snel na de eerste maanlanding in 1969 nam de publieke belangstelling voor reizen naar de maan dramatisch af. De Russen waren verslagen en het doel was bereikt! Von Braun hoopte op een vervolg voor reizen naar Mars. In 1972 nam hij ontslag bij NASA, teleurgesteld door het uitblijven van nieuwe uitdagingen. Vijf jaar later ontving hij op het sterfbed, diep geroerd, uit de handen van president Ford, de National Medal of Science.

Zoals al eerder genoemd kon von Braun in tegenstelling tot Korolev in alle openheid opereren. Hij populariseerde ruimtevaart, schreef diverse boeken en kwam in de beginjaren 1950 o.a. met het prachtige “Das Marsproject”, waarbij een vloot van schepen naar Mars gaan. Ook de noodzaak van een ruimtestation om de aarde was zijn opvatting. Zijn ideeën werden ondersteund met prachtige tekeningen van de beroemde Chesley Bonestell. De moeite waard om hier naar toe te Googlen.

Op een vraag na de oorlog over zijn ‘bloed aan de handen’ voor de vele V-2’s die op Londen vielen, zei hij, “Alles was in handen van de SS. Natuurlijk heb ik geweten van de slavenarbeid in het concentratiekamp Mittelbau-Dora. Ik moest er soms zelfs naartoe. Geen medewerking betekende absoluut executie of zending naar het Russisch front. Zeker met de beruchte SS-er Hans Kammler die alleen maar naar een reden zocht. Hoe dan ook betekende het altijd de dood”.

De drie raketten die voor het grootste deel de beginjaren van de ruimtevaart hebben bepaald. Links staande voor de V-2 in het Smithsonian National Museum in Washington, midden de R-7 in Moskou en rechts een replica van de Saturnus V in Huntsville Alabama. De lengtes van de V-2, de R-7 en de Saturnus V waren resp. 14, 29 en 110 meter. Alle drie foto’s van de auteur, gemaakt in resp. 2009, 2015 en 2019.

Tijdens mijn bezoek vorig jaar aan Huntsville Alabama kom ik het kantoor van Wernher von Braun tegen zoals dit eruit zag in de jaren 1960, opgesmukt met diverse posters en in sepia stijl en alles achter glas. Al kijkend maak ik per ongeluk een foto, volkomen onscherp. Thuis zie ik tot mijn verbazing dat het boekenkastje nagenoeg geheel rechts het boek bevat, getiteld “Op de drempel van het heelal”. Een boekwerk dat ik al vanaf de jaren 1970 bezit. Oorspronkelijke titel “The Space Frontier”, eerste uitgave 1963. Mijn Nederlandse uitgave is van 1967. Al met al toch wel zeer opmerkelijk te noemen.

Afsluitend wil ik graag nog een gedachte achterlaten hoe geschiedenis bepaald kan worden.

1. In 1955 werd het lanceren van een kunstmaan om de aarde op verzoek van von Braun door president Eisenhouwer afgewezen. Een bijkomende factor die daarbij speelde was de ondragelijke gedachte dat de overwonnenen (de Duitsers) aan de overwinnaars (de Amerikanen) gaan vertellen wat te doen. Zeker bij president Eisenhouwer, de voormalige Opperbevelhebber van de Geallieerden was dit behoorlijk tegen het zere been.
2. In het kader van het Internationaal Geofysisch Jaar, van 1 juli 1957 t/m 31 december 1958 stond een lancering van een kunstmaan vanaf Amerikaanse bodem op het programma. Hoe en wat was echter totaal nog niet duidelijk.
3. In 1957 werd het lanceren van een kunstmaan om de aarde het verzoek van Korolev door president Chroestsjov met grote tegenzin ingewilligd. Ongewild heeft deze lancering geleid tot de Space Race. De Russen waren overigens ook zelf hoogst verbaasd hoe de Westerse wereld geschokt reageerde op deze lancering en hebben vervolgens daar dankbaar gebruik van gemaakt.
4. Was het verzoek van von Braun WEL ingewilligd, dan had Korolev NOOIT zijn verzoek kunnen doen.
5. Er was dan geen sprake geweest van een Space Race, dus ook geen Apollo en ook geen landing op de maan.
6. Anno 2020 waren we zeer hoogst waarschijnlijk nooit op de maan geweest. Ondanks de succesvolle maanlandingen zijn we sindsdien, meer dan 50 jaar geleden, nooit verder geweest dan baantjes om de aarde. Denk daarbij aan MIR en het huidige I.S.S.
7. De Space Race was puur politiek gedreven. De prestaties door de korte tijd waarin het moest gebeuren waren des te groter. Heel duidelijk is toen gebleken dat als allerlei belangen ondergeschikt zijn aan het uiteindelijke resultaat elk mogelijk probleem is op te lossen. Na de eerste maanlanding werd von Braun gevraagd wat is nodig om nu naar Mars te gaan, waarop hij antwoordde met: “Just the will to do”.

Graag wil ik afsluiten met een uitspraak na de lancering van de Spoetnik 1 in 1957 van Sir Arthur C. Clarke (1917-2008), een zeer bekende sciencefictionschrijver en futuroloog,

“When the story of our age comes to be told, we will to be remembered as the first of all men to set their sign among the stars”.

Misschien te vergelijken met de ongewisse reis van Columbus in 1492 naar Amerika. Wat we nu weten werd toen niet beseft. Evenals de impact die deze reis zou hebben op de geschiedschrijving.

In het volgende Blog ga ik nader in op mijn aanhouding in 2019 en vier uur durende oponthoud door de Marechaussee zoals in de aankondiging van dit Blog vermeld.