Elk jaar brengt het bestuur van de Historische Kring Losser op 5 maart een kleine bloemenhulde bij een monumentje aan de Deppenbroekweg 8 in Losser. Zo gebeurde dat ook vandaag, 5 maart 2018.
Het monument staat er om de herinnering levend te houden aan:
Henk Brinkgreve
Reserve Majoor Henk Brinkgreve (06.06.1915 – 05.03.1945) bekleedde als chef-staf van de Gewestelijk Commandant der Binnenlandse Strijdkrachten in Overijssel en de Noordoostpolder een positie van grote betekenis binnen het verzet in Oost-Nederland. Voor zijn moedig, tactvol en standvastig optreden werd hem in 1946 postuum de Militaire Willemsorde verleend.
Op 5 maart 1945 verloor hij aan de huidige Deppenbroekweg 8 in Losser het leven bij een overval op zijn tijdelijk hoofdkwartier. Ter nagedachtenis is op die plaats op 5 maart 2013 een klein monument opgericht.
Algemeen
Henk Brinkgreve werd op 6 juni 1915 geboren in Utrecht. Na zijn gymnasiumopleiding ging hij in 1933 in dienst bij de Artillerie en volgde de SROBA (School Reserve Officieren Bereden Artillerie) in Ede. Na zijn diensttijd begon hij met zijn rechtenstudie in Leiden.
Door de mobilisatie kwam hij in 1939 weer onder de wapenen. Na de verloren strijd lukte het hem om zich via Zeeuws-Vlaanderen bij terugtrekkende Belgische troepen aan te sluiten en via Cherbourg naar Engeland te ontsnappen. Daar werd Brinkgreve inlichtingenofficier bij het Bureau Militaire Voorbereiding Terugkeer. Dit tamelijk passieve bestaan veranderde toen hij werd ingedeeld bij de No. 62 Commando, een geheime geallieerde internationale commando-eenheid, waarmee hij in 1942 een overval over de Britse Kanaaleilanden uitvoerde.
Dit portret van Henk Brinkgreve is een foto van een schilderij, dat in 1945 postuum is gemaakt door de kunstschilder Willem Brinkgreve, een jongere broer van Henk.
Jedburghteams
In 1944 werd Brinkgreve in Engeland ingedeeld bij het BBO (Bureau Bijzondere Opdrachten). De algemene taak van het BBO was de bundeling van het verzet in Nederland tot een ‘Secret Army’. Sommige agenten van het BBO kregen een speciale opleiding die ‘Jedburgh’ werd genoemd. Aan Jedburgh-kandidaten werden zeer hoge (militaire) eisen gesteld. Deze opleiding vond voornamelijk plaats in het Engelse Peterborough en in de Schotse Hooglanden. In de kathedraal in Peterborough hangt een grote plaquette, de ‘Jedburgh Memorial’, met daarop de namen van alle omgekomen Jedburghs. Ook de naam van Henk Brinkgreve is hierop vermeld.
Het Jedburgh Memorial in de kathedraal van Peterborough.
Het doel van deze Jedburghteams was het organiseren van de lokale verzetsgroepen en deze op te leiden tot een geheim leger. De Jedburgh-officieren waren de verbindende schakel tussen het geallieerde leger en de samenwerkende lokale verzetsgroepen.
Jedburghteam Dudley
Henk Brinkgreve was, na het voltooien van zijn Jedburgh-opleiding, bevorderd tot majoor en werd aangesteld als leider van het team dat de codenaam Dudley kreeg. Team Dudley werd in de nacht van 11 op 12 september 1944 in de buurt van Wierden gedropt, in de verwachting dat ze binnen enkele weken zouden worden bevrijd. Zo moesten ze ook bruggen proberen te behouden (zodat de geallieerde opmars vanuit Arnhem vlot kon verlopen).
Zoals bekend verliep de bevrijding minder snel dan gehoopt. Brinkgreve concentreerde zich daarna vooral op het samen brengen van de verschillende verzetsbewegingen in Twente.
Het drama op de boerderij van Rikhof
Henk Brinkgreve moest om veiligheidsredenen regelmatig van locatie veranderen. Op 5 maart 1945 bevond hij zich op een boerderij aan de Deppenbroekweg in Losser. De boerderij werd op die dag om onbekende redenen bezocht door twee SS-ers. Brinkgreve wist de aandacht af te leiden, waardoor zijn metgezellen konden ontsnappen. Hijzelf werd doodgeschoten. Henk werd voorlopig begraven op de gemeentelijke begraafplaats aan de Sportlaan in Losser. Op 12 juni werd hij herbegraven op de Oosterbegraafplaats in Enschede.
Kolonel Hotz, zijn commandant, sprak bij de begrafenis de volgende memorabele woorden:
“Henk Brinkgreve was een zeer bijzonder mens van groot formaat. Met hem is een hoogstaand, begaafd en karaktervol mens heengegaan. Bescheiden en beschouwend van aard, volbracht hij de zeer zware taak, die hij zichzelf gesteld had, op schitterende wijze. Zijn organisatietalent, beleid, tact, initiatieven, aanpassingsvermogen, geduld en innemend karakter stelden hem in staat de spil te zijn van het actieve verzet en op voorbeeldige wijze zijn wapenmakkers der B.S. voor te gaan en te bezielen tot uiterste krachtsinspanning”.
Geurt Brinkgreve
Op het graf in Enschede werd een monument geplaatst dat was vervaardigd door Geurt Brinkgreve, een broer van Henk. Het monument bestond uit een natuurstenen sokkel met daarop een bronzen beeld. Het bronzen beeld werd in 2010 gestolen. De familie Brinkgreve liet een nieuw monument maken en de oude sokkel kreeg op 5 maart 2013 een plek bij de boerderij waar Henk Brinkgreve op 5 maart 1945 het leven verloor.
Ridder Militaire Willemsorde
Bij Koninklijk Besluit van 18 april 1946 werd Henk Brinkgreve postuum benoemd tot ridder Militaire Willemsorde 4e klasse.
Het ereteken van de Militaire Willemsorde
De toekenning van deze hoogste Nederlandse (militaire) onderscheiding werd als volgt gemotiveerd:
‘Bij de uitvoering van zeer belangrijke opdrachten, waarvoor hij op den nacht van 11 op 12 September 1944 per parachute boven bezet Nederlandsch Gebied werd neergelaten, zich bijzonder onderscheiden door het bedrijven van uitstekende daden van moed, beleid en trouw. Daarbij herhaaldelijk blijk gegeven van bijzondere organisatorische talenten, van onverschrokkenheid en van groot doorzettingsvermogen bij het leiden van de verzetsbeweging in Overijssel. Tenslotte op 5 maart 1945 te Losser in Overijssel, bij een vijandelijken overval op zijn hoofdkwartier, na moedig aangebonden strijd, het leven gelaten!
Met dank aan de Historische kring Losser (George van Slageren)