Herinneringen aan Nederlands - Indië

Duwtje in de Rug

Zijn twee dochters gaven een duwtje in de rug: “Pa, doe dat nu, schrijf het toch van je af.” Acht jaar lang heeft hij erover gedaan, heeft alles zelf geschreven en het is nu vijf jaar geleden dat de eerste druk in een kleine oplage van zo’n 500 boeken gerealiseerd is. De memoires van de inmiddels 83-jarige Lossernaar voeren terug naar de tijd in Nederlands – Indië waar hij een deel van zijn jeugd doormaakte.

Eddy’s vader, afgestudeerd landbouwingenieur aan de universiteit van Wageningen, had in de jaren twintig net als zovele anderen geen werk en besloot met zijn vrouw naar de kolonie Nederlands – Indië verhuizen. Ze krijgen er drie kinderen: het oudste jongetje overlijdt als baby, na twee jaar wordt Bep geboren – Eddy’s 12 jaar oudere zus en in 1936 wordt Eddy geboren.

Zijn kleutertijd is onbezonnen tot twee dagen nadat hij zes geworden is op 6 maart 1942 de Japanners Nederlands – Indië binnenvallen. Hij wordt met zijn moeder en zus overgeplaatst naar diverse Jappenkampen en zijn vader werkt onder de aanvaller aan de spoorlijn in Burma. Met zijn leeftijdsgenootjes moest hij dagelijks allerlei klussen doen die de ‘Jappen’ hem opdroegen. Zo maakte hij als klein jongetje onder erbarmelijke omstandigheden de gaarkeuken schoon. Was het niet goed genoeg? Dan kreeg hij van de Japanners een pak slaag. Begon hij te huilen? Dan volgde er nog een pak slaag.

Zo leerde hij om niet te huilen. Ook niet als zijn moeder klappen kreeg als ze niet diep genoeg voor de Japanse vlag boog. Eten was er nauwelijks: ’s avonds kreeg hij een kopje rijst dat in een rijstpot werd gekookt en de ochtend er op een kopje ‘kra’, een aangekoekte resten bruine rijst van de avond ervoor. Een vorm van recalcitrantie die toen al gekweekt werd, is mede daardoor altijd in hem gebleven, ook nu nog op 83-jarige leeftijd.

Augustus 1946 volgde de bevrijding, maar het kamp waarin Eddy verbleef, werd pas enkele weken later ontdekt. Een reis van vier tot vijf weken per boot bracht de familie terug naar Nederland, naar familie in Vlissingen. Daar moest de 10-jarige Eddy de schoolbanken in. “Het was een ramp,” vertelt hij, “want ik moest al die gemiste jaren in één jaar inhalen. Iedere dag een uur langer dan de anderen naar school.” De vrije woensdagmiddagen en zaterdagmiddagen zat hij ook op school en in plaats van acht weken zomervakantie, had hij er maar twee. En zo doorliep hij iedere twee maanden een nieuwe klas. Hij volgde de ambachtsschool, vervulde de militaire dienstplicht in de marine en doorliep de Radio Radar School in Schaarsbergen. Na een tweejarige ‘radarcursus’ in 1958 in Amerika wordt hij gestationeerd op diverse vliegbases in Volkel en Duitsland tot hij in 1969 op Vliegbasis Twente terecht komt waar hij tot aan zijn pensioen 22 jaar werkt.

Vijftig jaar geleden verhuisde met zijn vrouw naar Losser waar hij twee dochters en later zes kleinzonen krijgt. Zijn zus Bep verliest hij als ze 26 jaar is. Ze overlijdt aan de gevolgen van lymfklierkanker. Aan Bep houdt hij dierbare herinneringen  vast. Aan haar heeft hij zijn leven te danken toen hij in het kamp aan ‘malaria tropicana’ leed. Hij lag al in coma en iedereen had hem al opgegeven. Een kinine pil zou zijn redding zijn maar er werd geweigerd hem deze te geven. Zus Bep begon het lijfelijke gevecht aan met een verpleegster die over deze pillen beschikte, wist er een paar te bemachtigen en diende deze de kleine Eddy toe. Wonderwel overleefde hij het.

Boek Kamp(ong) Kind

Deze herinneringen en nog vele meer heeft hij opgetekend in zijn boek “Kamp(ong) Kind”. Het boek is niet in chronologische volgorde geschreven en bevat tal van korte makkelijk te lezen verhalen met foto’s, inclusief Indonesische woordenlijst en uitleg van een aantal begrippen. Eddy overweegt om het boek te herschrijven, maar weet nog niet of hij het dan weer wil uitgeven. Als kleine jongen heeft hij veel meegemaakt en dat zal hij ook nooit vergeten. Aan dodenherdenking en Bevrijdingsdag in Nederland doet hij – op het hijsen van de Nederlandse vlag na – nauwelijks iets, maar op 5 augustus is hij wel jaarlijks bij de Boulevard in Enschede waar de Indische gemeenschap de oorlog aldaar herinnert. Het boek is nog via bol.com te bestellen voor € 15,-

Dit artikel is afkomstig met toestemming uit 

“De Week van Losser”.