Nieuws

Welzijn

Kunst Cultuur Historie

Van Losser en Glanerbrug naar Luther en Bach

Van Losser en Glanerbrug naar Luther en Bach

500 jaar Reformatie wordt in 2017 wereldwijd, maar zeker in Duitsland, groots herdacht. In het kader van dit ‘Lutherjaar’ hebben 40 leden van de protestantse kerken van Losser en Glanerbrug van 8 t/m 13 mei een reis gemaakt naar de omgeving waar Luther geleefd heeft.

Onze uitvalsbasis was Leipzig en omdat je in die omgeving ook onherroepelijk Johann Sebastian Bach (1685-1750) tegenkomt, is het een Luther/Bachreis geworden.

Wie was Luther en wat heeft hij gedaan?

Op 31 oktober 1517 sloeg  Maarten Luther (1483-1546) 95 stellingen aan de deur van de slotkapel in Wittenberg.

Aflaathandel

Met deze actie protesteerde de monnik Luther tegen de Aflaathandel, maar ook tegen het verval in de Kerk en de almacht van de paus. Met een aflaat kon je je eigen zieleheil of dat van een al overleden naaste ‘kopen’. De opbrengst van die handel ging naar de kerk en daarvan werd o.a. de bouw van de St. Pieterskerk in Rome gefinancierd. De actie werd Luther niet in dank afgenomen. Hij werd door de paus in de ban gedaan en de keizer (Karel V) daagde hem in 1521 voor de Rijksdag in Worms. Luther weigerde zijn ‘stellingen in te trekken’ en werd vogevrij verklaard. Hij was zijn leven niet meer zeker, maar werd gered door keurvorst Frederik de Wijze, die hem in veilighheid bracht op kasteel de Wartburg in Eisenach (foto hierna). Daar vertaalde Luther het Nieuwe Testament in de volkstaal (het Duits). Door de, een halve eeuw eerder, uitgevonden boekdrukkunst vonden èn de Bijbel èn de ideeen van Luther snel ingang bij een groot publiek.
Luther was niet de eerste, maar ook niet de laatste die er met de leer van de Kerk strijdige ideeën op na hield. In Nederland kreeg Calvijn (1509-1564) uiteindelijk veel navolging en ook moet de Fries Menno Simons (1496-1561) genoemd worden, naar wie de Mennonieten (Doopsgezinden) internationaal genoemd zijn.
 

Eigenlijk staat het helemaal niet vast dat Luther zijn stellingen wereldkundig maakte door deze aan de kerkdeur in Wittenberg te spijkeren, maar die handeling wordt wel, al heel lang, als het startschot van de Reformatie beschouwd.

Arnstadt

Nadat we maandagmiddag al de Wartburg hadden bezocht en dinsdags Eisenach en Leipzig onveilig hadden gemaakt, werden we woensdagmorgen in Arnstadt geconfronteerd met de ‘jonge Bach’. Hier kreeg Bach als 18-jarige zijn eerste vaste aanstelling als organist. Hij bleef er maar vier jaar, maar Arnstadt is er tegenwoordig maar wat blij mee dat hij hier gewoond en gewerkt heeft. Men heeft er een, eerst omstreden maar tegenwoordig erg geliefd (want uniek), ‘zitbeeld’ van Bach aan over gehouden.
Wij hebben ons bij dit beeld samen laten vereeuwigen.

In het Bachhaus in Arnstadt genoten we van een intiem Bachconcert, waarbij verschillende instrumenten werden bespeeld.

Erfurt

’s Middags wandelden we onder leiding van Rosalie, een uitstekende Nederlandse gids, door de historische binnenstad van Erfurt. We bezochten de imposante Dom St. Marien en het Augustijnenklooster, waar Luther in 1505 intrad nadat hij zijn rechtenstudie had afgebroken. Een van de meest schilderachtige plekjes van Erfurt is de Krämerbrücke. (foto hierna).

Wittenberg

Omdat Luther er zijn 95 stellingen publiceerde en er 38 jaar woonde en werkte (als hoogleraar), zou je Wittenberg het ‘episch centrum’ van het Lutherjaar 2017 kunnen noemen. Toen wij er donderdag waren werd er nog volop getimmerd, geboord en gegraven. om alles er piekfijn uit te laten zien als de toeristenstroom echt op gang komt. Het was er nu al druk genoeg, maar Rosalie loodste ons ook hier met vaste hand en in een straf tempo langs en door het Melanchtonhuis, het Lutherhuis, de stadskerk St. Marien en natuurlijk de Slotkerk met de ‘Thesentür’ (de deur waaraan de ‘stellingen’ werden aangeslagen).

De foto’s van Wittenberg zijn allemaal zo bekend dat we hieronder eens wat anders willen laten zien.

De sok op de foto zit aan de voet van Hennie Marsman, de dominee van de protestantse  gemeente Losser. Zij had de sokken speciaal voor deze dag in Wittenberg meegenomen. De tekst zou door Luther in 1521 op de Rijksdag van Worms gezegd zijn toen hij weigerde zijn stellingen in te trekken. Ook Esther Scheer, haar Glanerbrugse collega, was mee op reis.Grappig dat we op een terrasje in Wittenberg ook nog prof. Herman Selderhuis troffen, die begin dit jaar voor ons een lezing hield over Luther.

Dresden

En toen was het alweer vrijdag en bezochten we Dresden. Niet speciaal een Luther- of Bachstad, maar wel de stad die op 13 en 14 februari 1945, waarschijnlijk zonder militaire noodzaak, platgebombardeerd werd, met ongeveer 30.000 doden tot gevolg. Als je het concentratiekamp Buchenwald (niet zo ver van Dresden) als synoniem ziet voor het Duitse volk als ‘dader’, kun je Dresden als ‘slachtoffer’ betitelen. Des temeer indruk maakt dan de, na de ‘Wende’, met financiële hulp uit de hele wereld herbouwde Frauenkirche. Deze kerk staat symbool voor ‘Vrede en Verzoening’, wat elke middag om 12.00 uur benadrukt wordt tijdens een korte Orgelandacht. Dan wordt de grote klok geluid, die als opschrift de tekst uit Jesaja 2:4 draagt: ‘Zij zullen hun zwaarden tot ploegscharen omsmeden’(en dan in het Duits natuurlijk). Wij maakten de ‘Andacht’ mee.

Op de foto hierna ziet u het imposante barokinterieur van de Frauenkirche.

Thomanerkoor

Aan het eind van de vrijdagmiddag had de reisleidster, onze ‘eigen’ Manita de Kinkkelder-de Roo, nog een enorme verrassing voor ons in petto. Zij had ontdekt dat er elke vrijdagmiddag om 18.00 uur in de Thomaskerk in Leipzig een concert wordt gegeven door het wereldberoemde Thomanerkoor (foto hieronder). De beroemdste cantor van het koor is Johann Sebastian Bach geweest.

Het koor werd opgericht in 1212 (!) en bestaat momenteel uit ongeveer 90 jongens van 9 tot 19 jaar. En wij mochten het concert op vrijdag 12 mei 2017 in de bomvolle Thomaskerk in Leipzig bijwonen! Geweldig. Zo’n belevenis kun je eigenlijk niet navertellen. Daar moet je bij geweest zijn. (Al was het maar achter een pilaar, met zicht op slechts een derde van het koor).

Eisleben en Mansfeld

Op de weg terug naar huis deden we nog Eisleben aan, waar Luther geboren en gestorven is. Begraven werd Luther echter in de Slotkerk in Wittenberg.

Eisleben mag zich net als Wittenberg ‘Lutherstad’ noemen en is ook zonder het geboortehuis en het sterfhuis een leuk plaatsje om te bezoeken.In Mansfeld bevindt zich het Elternhaus van Luther, een modern ingericht museum. En een bewijs van het feit dat elke mogelijke voetstap van Luther wordt aangegrepen om aandacht te krijgen.

Moe maar erg voldaan kwamen we zaterdagavond weer veilig in Glanerbrug en Losser aan.

afbeelding van Georg van Slageren

Door: Georg van Slageren

Georg van Slageren heeft vanaf 1980 tal van functies gehad binnen de hervormde gemeente Losser. Hij was onder meer voorzitter van de Mr. Snelschool, ouderlingkerkvoogd en lid van het college van kerkvoogden en van 2005 tot 2010 scriba van de Kerkenraad.