Whiskeystokerij in Losser

Op één van de gebouwen prijkt een prachtig logo van Johan Horstman, destilleerderij. Eén keer in de zoveel keren staan de deuren open als Johan zijn apparatuur moet schoonmaken. Houten vaten en koperen ketels maken de voorbijganger nieuwsgierig. Als ie dan de goedlachse Johan Horstman aanspreekt, vertelt deze met passie zijn verhaal.

Neef Jannes.

Op een warme zomeravond in het jaar 1999, zat ik samen met mijn neef Jannes in zijn tuin een kop koffie te drinken. Al snel waren we toe aan iets sterkers en Jannes vroeg wat hij me mocht inschenken. Ik vroeg om een goede whisky waarop Jannes liet weten dat hij dit niet in huis had en of het iets anders mocht zijn. Ik met mijn grote mond stelde voor om dan maar zelf whisky te gaan maken, maar volgens Jannes was dit onmogelijk. Onmogelijk omdat je in Nederland geen installatie kunt kopen én vanwege de belasting die je over eigen gestookte whisky moet betalen. 

Zodra iets “onmogelijk” is, wordt het voor mij juist een uitdaging en de volgende vragen drongen zich dan bij mij op:

• wat heb je nodig;
• waar kun je het kopen;
• hoe gaat het in zijn werk.

Wat een geluk dat we in de tijd van internet leven! Dus, via Google de vragen ingetikt en zo kwamen we o.a. uit bij een destilleerbedrijf in Duitsland. We mochten hier rondkijken, onze vragen stellen en tot een bepaalde hoogte waren ze zeer behulpzaam met informatie. Tot het op de details aankwam, die gaven ze niet prijs, dan maar weer verder surfen op het internet.

Zo ontdekten we een winkel in Drenthe waar je grondstoffen kunt kopen voor het maken van bier. Nadat we hier tot drie keer toe voor een redelijk bedrag aan materiaal hadden gekocht, was de eigenaar bereid ons meer informatie te verschaffen over o.a. welke boeken we moesten kopen. Ook hier weer geen details.

Dan maar weer het internet opgegaan en ook wij “ontdekten” de site Marktplaats. Hier vond ik wat ik zocht. Een zelf gebouwde destilleerketel, gemaakt van een oude boilerketel. Deze heb ik, compleet met gasbrander, gekocht voor het bedrag van € 400.

Zo’n destilleerketel zet je bij je thuis niet in de keuken of fietsenschuur, tenminste míjn vrouw vond dat niet goed. Dus heb ik achter in mijn tuin een schuurtje laten bouwen voor mijn eigen destilleerketel en in dit schuurtje is het hele avontuur dus begonnen. 

Na twee weken bouwen was het schuurtje klaar en konden we beginnen met het opbouwen van de ketel. Maar met de ketel alleen was ik er nog niet, er moest ook nog een koeler worden gebouwd. Nadat alles op z’n plek stond gingen we naar de Aldi in Duitsland, we wonen namelijk dicht aan de grens, en hier konden we, voor nog geen euro de liter, vele pakken wijn kopen die we nodig hadden als basis voor onze conjac die we wilden stoken. Het boodschappenwagentje was goed gevuld, onze portemonnee goed leeg en we waren weer een geweldig superweekend rijker. Een weekend dat aan de basis stond van mijn eigen stokerij. 

Op een koude zondag ochtend ergens in het begin van het jaar 2000 was het zo ver. De kachel in het schuurtje brandt lekker, het schuurtje bleek goed geïsoleerd, want al gauw werd er een temperatuur bereikt van zo’n 30 graden terwijl de ideale werktemperatuur 18 graden is, dus…….. deuren en ramen los (bie ons in Twente zet je een raam los en niet open) en de boel af laten koelen tot de 18 graden was bereikt en we konden beginnen. 

Nu was het dan zover, alles stond op zijn plek, de ketel gevuld met de pakken wijn, de brander stond aan en de temperatuur in de ketel ging gestaag omhoog. Maar uit het pijpje waar de alcohol uit zou moeten komen, kwam alleen maar stoom, stoom en nog eens stoom. We hadden íets fout gedaan, maar wat! We liepen alle stappen nog eens door, maar konden de fout niet achterhalen. Frustrerend! Totdat…..… één van onze dames koffie kwam brengen en opmerkte dat het binnen in het schuurtje zó ontzéttend naar alcohol stonk, dat je alleen van de geur al dronken kon worden. Toen ging er een lampje branden, laten we het kraantje, die voor het pijpje zit, eens openzetten en ja hoor, daar begon het te stroen, alcohol met een alcoholpercentage van 68%. Het was ons gelukt!!! Van de 30 liter wijn hadden wij, J&J, 5 liter alcohol weten te maken. Deze 5 liter in een wekfles gedaan, wat eikenhouten snippers erbij, twee weken laten rijpen en uiteindelijk verdund met water uit de kraan en we hadden onze eigen conjac gemaakt. Wauhw!

We hadden er speciaal voor afgesproken. Jannes en zijn vrouw kwamen op een zaterdagavond bij ons op bezoek om de onze eigen gemaakte conjac te proeven……. resultaat: het was niet te drinken. Reeds bij het tweede glas kreeg ik behoorlijk buikpijn, maar liet me niet kennen. Met een lach als een boer die kiespijn heeft en de tanden op elkaar, zei ik: “wat lekker hè”. Jannes keek me aan en nam in plaats van nog een glas conjac liever een pilsje en ik gaf aan dat een mineraalwater ook best wel lekker is.

Na dit eerste eigen brouwsel volgden er nog veel, ik kan wel zeggen heel veel. Ik ben heel veel research gaan doen. Ben contacten gaan zoeken, mensen die me meer konden uitleggen over het proces, welke grondstoffen ik het beste kan gebruiken, aan welke voorwaarden dient het water te voldoen et cetera. Via via ben ik in contact gekomen met TNO in Zeist, gespecialiseerd in de voedingsindustrie, hier kreeg ik antwoord op heel veel vragen! Dit hele research proces heeft vele jaren geduurd en is zeer zeker niet zonder succes gebleven. Eind 2013 werd mijn schuurtje te klein en ik wilde het serieuzer aanpakken. Dus heb ik een echte professionele ketel gekocht, die ook beter schoon te maken was. Dit alles omdat ik naast de jenever en conjac ook graag whiskey wilde maken. Whiskey maken is een grotere uitdaging dan jenever omdat hier andere kruiden in verwerkt dienen te worden en het proces anders is. En weer vroeg ik mij het volgende af, hoe maak ik beslag en welke gist moet ik gebruiken. Dus, lange leve Google en weer achter de computer gedoken. Eigenlijk was het niet zo moeilijk waar ik deze antwoorden zou kunnen vinden, namelijk in Schiedam, bij het jenever museum, waar anders, zou je ook denken. 

Vol vertrouwen heb ik ze gebeld. En wat dacht u welk antwoord ik kreeg toen ik vroeg of ik een opleiding kon volgen: “maar meneer, u kunt een rondleiding krijgen en daarna een paar borreltjes proeven, maar dan moet u weer buiten spelen”. Ik dacht “wat een kloo…., wat moet je toch met die westerlingen??”.

Ik liet mij niet uit het veld slaan want ik was op internet nóg een jenevermuseum tegengekomen en wel één in Hasselt, België. Ik de telefoon gepakt en gebeld, ik kreeg een bijzonder vriendelijke dame aan de lijn met een overduidelijk Vlaams accent, super mooi. Ik vroeg haar “distilleert u nog”, haar antwoord was, “ja meneer, dat doen wij elke donderdag door onze eigen distillateur de heer Jan Kempeneers”. Ik snel die naam opgeschreven en de eerst volgende donderdag heb ik het museum gebeld. Ik heb mijn naam genoemd en direct naar Jan gevraagd, de telefoniste vroeg of ik Jan kende waarop ik verontwaardigd antwoordde: “natuurlijk ken ik Jan” en de telefoniste zei “een ogenblik mijnheer”. Het duurde even en toen: “met Jan, wat kan ik voor u doen?”, ik, met het zweet op mijn voorhoofd en “fingers crossed”, begon direct heel amicaal met “dag Jan, met Johan, hoe is het met je”. Jan zei “ken ik u meneer?” ik zei: “Jan, ik ben Johan, de knapste man van heel Enschede. Ben je mij nu al vergeten?”. Jan vervolgens: “Sorry Johan, ik kan mij u niet herinneren”. Zweetdruppels liepen over mijn voorhoofd, maar ik bleef bluffen: “Och Jan, toen ik belde was je heel druk en moest ik later terugbellen voor het maken van een afspraak, dus bel ik nu voor die afspraak”. Jan bleef heel vriendelijk en vervolgde: “Als ik dat belooft heb, moet ik dat nakomen”. Dus een afspraak gemaakt met Jan en op naar België. 

Bij Jan in België zijn al mijn vragen beantwoord over hoe ik mijn beslag moet maken. Thuis ben ik direct begonnen en natuurlijk ging het niet direct van een leiendakje. Maar na een periode van een paar maanden heb ik Jan nogmaals gebeld en gevraagd of hij mijn destillaat wilde proeven. “Johan, dat is geen probleem, kom maar”. Dus wij een datum afgesproken, maar twee dagen voor vertrek richting België belde Jan dat het niet door kon gaan. Ik dacht gelijk “shit, hij heeft mij door en wil mij niet meer helpen”. Maar het zat anders. Het bleek dat Jan vakantie had en als ik er geen probleem mee had dan mocht ik wel bij hem thuis komen. Mijn antwoord was dat als hij er geen probleem met had om een andere vrouw in huis te hebben, dat ik dan mijn vrouw mee zou nemen. Zo geschiedde het en wij gingen op weg naar Jan de stoker. Onderweg in de auto ging het natuurlijk over niets anders dan het stoken en de plannen voor de toekomst. Hoe dichter we bij Jan zijn huis in België kwamen, hoe groter mijn destilleerderij werd. Mijn vrouw was nuchterder (realistischer) en zei: “Johan doe nou eens langzaam aan”.

Bij Jan aangekomen werd gelijk mijn drankje getest. Het duurde nog geen minuut voor hij tot een oordeel was gekomen: “Johan, wat is dit voor een zooi”. Wat was ik teleurgesteld en wat een klo* Belg, dacht ik. Maar Jan, die toffe peer, kon mij precies vertellen wat ik fout had gedaan. Ik wilde zo snel mogelijk weer naar huis en een paar weken later ging ik, nadat ik alles had gedaan zoals Jan mij had verteld, met lood in de schoenen, met mijn destillaat naar Jan de stoker. Bij hem aangekomen ging het flesje direct naar het lab om te kijken wat er in zat. Ik had tijdens het wachten wel zin in een kop koffie maar nee hoor, Jan begon mij vragen te stellen, héél veel vragen te stellen. Wat voor water heb je gebruikt, wat was de Ph waarde, op welke temperatuur was het water toen je het graan erbij hebt gestort, welk graan heb je gebruikt, welke temperatuur had het graan bij het malen en dat ging zeker nog een half uur zo door. Ik kon een flink aantal vragen beantwoorden maar niet alle. Maar wat moest ik met al die vragen, ik wilde toch alleen maar whiskey maken, meer niet! Eindelijk kwam het flesje met mijn destillaat terug van het lab en opnieuw kreeg ik de zenuwen. De heren schonken hun glazen in en het proeven begon. Ze bromden wat, knikten een beetje, maar geen enkel woord met commentaar of wat dan ook. Bij mij liep het zweet niet langer meer alleen over mijn rug…… . Het duurde nog zeker een half uur voor het hoge woord eruit kwam: “Dit is van hoge kwaliteit en nu gaan wij je het proces leren”.

Via deze weg ben ik tot de Horstman jenevers, cognac en whiskey gekomen zoals deze nu in mijn stokerij gedestilleerd wordt.

Wie meer wil weten over Johan Horstman en zijn stokerij gaat naar www.stokerijlosser.nl.